1966 ҫулта пичетлесе кӑларнӑ «Чӑваш АССР историйӗ» кӗнекере ҫакӑн пек каланӑ йӗркесем пур: «Хресченсемпе феодалсем хушшинчи хирӗҫтӑру ҫивӗчленсе пынӑран, 1670—1671 ҫулсене Степан Тимофеевич Разин ертсе пынӑ хресчен вӑйлӑ вӑрҫи патне илсе ҫитернӗ. Чӑваш халӑхӗ те, хӑйсен хушшинчен пултаруллӑ ҫар пуҫӗсене суйласа илсе, вӗсене утамансем пулма шаннӑ. Ҫав шутра Пайтул Искеев полковник та пур. Вӑл Ҫӗрпӳ уесӗнчи Хуракасси ялӗнчен. Унӑн хресчен-пӑлхавҫӑсенчен тӑракан пысӑк ушкӑнӗ патша влаҫӗн Ю. Борятинский ертсе пынӑ ҫарне хирӗҫ — Чӗмпӗр хули патӗнче, Д. Борятинскин ҫарне хирӗҫ Ҫӗрпӳ хули, Тусай, Юнтапа, Хуракасси ялӗсем патӗнче хӑюллӑн ҫапӑҫнӑ».
Ҫакӑн ҫинчен 2000 ҫулта Чӑваш халӑх писателӗ Юхма Мишши пухса хатӗрлесе кӑларнӑ «Пайтул. Ҫутӑ хӗҫӗм ялтӑратӑр» кӗнекере тӗплӗнрех пӗлме пулать. Автор кун пирки вуншар ҫул тӗпченӗ. Мӗншӗн тесен Хуракассине вырӑсла Хоракасы, Каракасы, Каракос, Каракусы, Караикусы ятпа та асӑннӑ.
XVII ӗмӗрти Степан Разин утаман ертсе пынӑ хресченсен вӑрҫинче феодалсене хирӗҫ кӗрешме ҫӗкленнӗ халӑхӑн ҫар пуҫӗсенчен пӗри — хӑюллӑ чӑваш Искей Пайтулӗ пулнӑ.
Тӗрӗссипе: халӑх хӑй суйланӑ ҫавӑн пек пултаруллӑ ҫынсене. Авалхи хресчен ывӑлӗ Пайтул хӑйӗн ытларах чӑвашсенчен тӑракан пысӑк полкӗпе патша ҫарӗсемпе вирлӗн ҫапӑҫнӑ, ҫав шутра чӑваш ҫӗршывне пусмӑртан хӑтарас ҫӗрте чапа тухнӑ. Анчах та 1671 ҫул пуҫламӑшӗнче, Мӑн Ҫавал шывӗ Атӑла юхса кӗнӗ вырӑнта, тан мар ҫапӑҫура пуҫне хунӑ. Ӑна хальхи Шупашкар районне кӗрекен Шӑмӑш ял тӑрӑхне кӗрекен Чиканкасси ҫывӑхӗнчи сӑртра пытарнӑ. Халӗ вӑл Ҫӗнӗ Шупашкар хулипе пӗрлешнӗ. Ҫапла вара Пайтул Искеев полковник халӑх паттӑрӗ пулса юлнӑ. Ҫак историлле пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулӑм.
Эпир, Красноармейски районӗнче пурӑнакансем, Пайтул ячӗпе пуринчен те ытларах мухтанма пултаратпӑр.
Трак тӑрӑхӗнчи тулли мар яваплӑ «Карай» пӗрлешӳ кӑҫал пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсем — 570, пӗр ҫул ӳсекен курӑксем — 177, куккурус — 180 гектар акса, ҫӗрулми 104 гектар лартса хӑварчӗ. Ҫурхи уй-хир ӗҫӗсене вӑхӑтра тата пахалӑхлӑ туса ирттернӗрен ҫуртрисем япӑх мар шӑтса тухнӑ. Халӗ хирте калчасене лайӑх пӑхса ҫитӗнтерессипе тӑрмашаҫҫӗ: ҫумкурӑксемпе кӗрешсе гербицид сапаҫҫӗ, ҫӗрулмин рет хушшисене кӑпкалатаҫҫӗ тата ытти те.
Ҫӗртмен 8-мӗшӗ Карай тӑрӑхӗнчи халӑхшӑн нумайлӑха асра юлӗ. Ҫав кун кунта 20 ҫул иртнӗ хыҫҫӑн ҫурхи уй-хир ӗҫӗсене пӗтӗмлетмелли ӗҫпе юрӑ тата спорт уявӗ — Акатуй — иртрӗ. Ҫавӑн чухлӗ вӑхӑт иртсен тулли мар яваплӑ «Карай» пӗрлешӳ ертӳҫи Г.В. Спиридонов ку пӗрлешӳ учредителӗпе Ю.П. Капитоновпа, «Крина» пӗрлешӳ ертӳҫипе В.Н. Платоновпа, «Ирина» магазин хуҫипе В.И. Петровпа канашласа ӗлӗкхи ырӑ йӑлана чӗртсе тӑратма шут тытнӑ. Хальхинче ку праҫнике района йӗркеленӗренпе 75, Аслӑ Ҫӗнтерӳ тунӑранпа 65 ҫул ҫитнине тата Вӗрентекенсен ҫулталӑкне халалларӗҫ.
Шкул стадионне тӗрлӗ ялавсем, стендсемпе плакатсем илем кӳреҫҫӗ, хаваслӑ кӗвӗ янӑрать.
+3.3 °C